ELOUNDAnet.com Elounda Crete portal Lassithi shops Crete accomodation. Ελούντα οδηγός αγοράς Κρήτη Ελούντα Κρήτη  Elounda, Crete, Ξενοδοχεία, Νέα Εκδηλώσεις Ιστορία Καταστήματα Forum Συζητήσεων
Ελούντα Κρήτη  Elounda, Crete, Ξενοδοχεία, Νέα Εκδηλώσεις Ιστορία Καταστήματα Forum Συζητήσεων Ελούντα Κρήτη  Elounda, Crete, Ξενοδοχεία, Νέα Εκδηλώσεις Ιστορία Καταστήματα Forum Συζητήσεων Ελούντα Κρήτη  Elounda, Crete, Ξενοδοχεία, Νέα Εκδηλώσεις Ιστορία Καταστήματα Forum Συζητήσεων



 
Ελούντα Κρήτη  Elounda, Crete, Ξενοδοχεία, Νέα Εκδηλώσεις Ιστορία Καταστήματα Forum Συζητήσεων elounda village in crete greece. hotels, apartements, villas rent a car rent a bike in crete elounda greece. holidays, excursions in elounda crete, Eloundanet ένα portal για την Ελούντα, Νεα και Εκδηλώσεις, Αξιοθέατα, Καταστήματα ξενοδοχεία Ενοικιαζόμενα διαμερίσματα εστιατόρια club bar Παραλίες με Γαλάζια σημαία


Ελούντα Κρήτη  Elounda, Crete, Ξενοδοχεία, Νέα Εκδηλώσεις Ιστορία Καταστήματα Forum Συζητήσεων elounda village in crete greece. hotels, apartements, villas rent a car rent a bike in crete elounda greece. holidays, excursions in elounda crete, Eloundanet ένα portal για την Ελούντα, Νεα και Εκδηλώσεις, Αξιοθέατα, Καταστήματα ξενοδοχεία Ενοικιαζόμενα διαμερίσματα εστιατόρια club bar Παραλίες με Γαλάζια σημαία


Ελούντα Κρήτη  Elounda, Crete, Ξενοδοχεία, Νέα Εκδηλώσεις Ιστορία Καταστήματα Forum Συζητήσεων elounda village in crete greece. hotels, apartements, villas rent a car rent a bike in crete elounda greece. holidays, excursions in elounda crete, Eloundanet ένα portal για την Ελούντα, Νεα και Εκδηλώσεις, Αξιοθέατα, Καταστήματα ξενοδοχεία Ενοικιαζόμενα διαμερίσματα εστιατόρια club bar Παραλίες με Γαλάζια σημαία


Olous Travel

Krini Hotel Elounda Crete Ξενοδοχειο Κρήνη


Ελούντα Κρήτη  Elounda, Crete, Ξενοδοχεία, Νέα Εκδηλώσεις Ιστορία Καταστήματα Forum Συζητήσεων elounda village in crete greece. hotels, apartements, villas rent a car rent a bike in crete elounda greece. holidays, excursions in elounda crete, Eloundanet ένα portal για την Ελούντα, Νεα και Εκδηλώσεις, Αξιοθέατα, Καταστήματα ξενοδοχεία Ενοικιαζόμενα διαμερίσματα εστιατόρια club bar Παραλίες με Γαλάζια σημαία
Ελούντα Κρήτη  Elounda, Crete, Ξενοδοχεία, Νέα Εκδηλώσεις Ιστορία Καταστήματα Forum Συζητήσεων elounda village in crete greece. hotels, apartements, villas rent a car rent a bike in crete elounda greece. holidays, excursions in elounda crete, Eloundanet ένα portal για την Ελούντα, Νεα και Εκδηλώσεις, Αξιοθέατα, Καταστήματα ξενοδοχεία Ενοικιαζόμενα διαμερίσματα εστιατόρια club bar Παραλίες με Γαλάζια σημαία
 
© 2005-2009 eloundanet.com
Η ΠΑΛΑΙΟΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΗ ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΣΤΟΝ “ΠΟΡΟ” ΕΛΟΥΝΤΑΣ (Μέρος β')

Οι Επιγραφές

    Οι αναθηματικές επιγραφές, είναι με την επικρατούσα τότε σε μνημεία και χειρόγραφα κεφαλαιογράμματη γραφή. Αναφέρουν τα ονόματα των δωρητών των διαχώρων και το ποσό που έκαστος έδωκε. Οι δύο πρώτες περικλείονται σε ένα μεγάλο κύκλο (τον μεγαλύτερο του δαπέδου) και η μεν στην αριστερή πλευρά είναι γραμμένη με μαύρες ψηφίδες η δε στη δεξιά με κόκκινες.
α. ΘΕΟΔΟΥΛΟΣ ΥΠΕΡ CΩΤΗΡΙΑC ΕΑΥΤΟΥ ΕΔΩΚΕΝ CΙΜΙCΙΟΝ ΕΝ. ΧΡΙΣΤΕ ΒΟΗΘΙ ΤΩ ΔΟΥΛΩ CΟΥ ΕΠΙΦΑΝΙ.
β. ΑΝΤΑΞΙΟC  ΥΠΕΡ CΩΤΗΡΙΑC ΕΑΥΤΟΥ ΚΑΙ ΠΑΝΤΟC ΤΟΥ ΟΙΚΟΥ ΑΥΤΟΥ ΕΔΩΚΕΝ CΙΜΙCΙΟΝ ΕΝ.
γ. Η τρίτη επιγραφή είναι πιο κάτω προς το μέρος του νάρθηκα, στο πλαίσιο του δεξιού τετράγωνου διάχωρου με τα δελφίνια και έχει ως εξής: ΗΛΙΟΔΩΡΟC ΥΠΕΡ CΩΤΗΡΙΑC ΕΑΥΤΟΥ ΕΔΩΚΕΝ CΙΜΙCΙΝ. Κατά τον A. Bandy, οι επιγραφές αυτές είναι οι «μοναδικές Χριστιανικές επιγραφές σε σωζόμενα μέχρι σήμερα μωσαϊκά στην Κρήτη». Από αυτές έχουμε μια πιθανή – έστω ελαχιστότατη – ένδειξη ότι ο ναός ήταν αφιερωμένος στο Χριστό, κάτι που ενισχύει την υπόθεσή μας περί της ονομασίας του ναού και της ιδιότητάς του ως καθεδρικού, καθώς, σύμφωνα με τον αείμνηστο Α. Ορλάνδο, στην παλαιοχριστιανική εποχή σπανίζουν οι επιγραφές προς αγίους. Δεν ξέρουμε σίγουρα αν οι δωρητές ήταν και οι κτήτορες του ναού. Αξιόλογη είναι η παρατήρηση του Bandy, ότι οι τρεις πρώτοι (Θεόδουλος , Αντάξιος και Ηλιόδωρος) ήταν χριστιανοί Ολούντιοι, οι οποίοι και  πλήρωσαν για την κατασκευή του δαπέδου, ενώ ο Επιφάνιος (εδώ σε δοτική πτώση Επιφάνι, ενώ στην ονομαστική απαντάται Επιφάνις) ήταν πιθανώς ο κατασκευαστής του δαπέδου.  Όπως παρατηρεί ο κ. Πρατσίνης, «η αναγραφή των τεσσάρων ονομάτων…δεν προϋποθέτουν και την κατασκευή του ψηφιδωτού από αυτούς τους ίδιους. Φαίνεται ότι αυτοί οι τέσσερις, ή τουλάχιστον οι τρεις, θα ήσαν εκείνοι του πλήρωσαν για την κατασκευή όπως κάνουν σήμερα πολλοί χριστιανοί για ανέγερση, εξωραϊσμό, ή συντήρηση εκκλησιών». Σύμφωνα με το νομισματικό σύστημα της πρώιμης βυζαντινής περιόδου, η βάση του νομίσματος ήταν το χρυσό νόμισμα (χρύσινος, solidus), και αντιστοιχούσαν 72 νομίσματα στη λίτρα. Κυκλοφορούσαν επίσης χρυσά μικρότερης αξίας, μισού νομίσματος (σημίσσιον) και ενός τρίτου (τριμίσσιον). Το σημίσιον είναι ελληνική μεταγλώτισση της λατινικής λέξεως semissis. Το σημίσσιον λοιπόν συναντούμε εδώ, προσφερόμενο από τους δωρητές.

Η ονομασία του ναού: Καθεδρικός ναός της Αναστάσεως;
Επισκοπή Αλύγγου;

    Το βασικότερο ερώτημα, σχετικά με την ονομασία του ναού, είναι πολύ δύσκολο ν’ απαντηθεί. Η όλη δυσκολία αναφύεται από το γεγονός ότι η πολυτάραχος περιοχή της Κρήτης, υπέστη με την πάροδο του χρόνου σημαντικές καταστροφές και μεταβολές λόγω καθιζήσεως του εδάφους, σεισμικών δονήσεων,  ή βαρβαρικών επιδρομών, κι έτσι τα τυχόν υπάρχοντα μνημεία και ιστορικά κειμήλια αφανίστηκαν και συληθήκαν. Κατά την κ. Μ. Αρακαδάκη «η Ολούς, μια από τις 100 αρχαίες πόλεις της Κρήτης, παρήκμασε σταδιακά μετά την παλαιοχριστιανική περίοδο και τέλος βυθίστηκε στα νερά του όρμου από τοπική καθίζηση του εδάφους, τα αίτια της οποίας δεν είναι ακριβώς γνωστά».  Όπως παρατηρεί άλλος σύγχρονος μελετητής, «οι πόλεις που υπήρχαν κατά την ελληνιστική και ρωμαϊκή εποχή, συνεχίζουν τη λειτουργία τους μέχρι τα μέσα του 7ου αιώνα. Τα αρχαιολογικά τεκμήρια που ενδείκνυνται για τον εντοπισμό των θέσεων αυτών, είναι τα ερείπια των βασιλικών. Η παρακμή όμως αυτών των αστικών κέντρων, παράλιων και εσωτερικών, ήρθε ως συνέπεια της γενικότερης αποαστικοποίησης που παρατηρήθηκε στον βυζαντινό κόσμο μετά τον 7ο αιώνα, γεγονός που οδήγησε στη δημιουργία μικρών αγροτικών οικισμών. Στην παρακμή των παράλιων πόλεων συνέβαλε και ένας ακόμα παράγοντας. Η εμφάνιση των Αράβων, η οποία εκτός από τις καταστροφικές επιδρομές στα παράλια της αυτοκρατορίας γενικότερα, δημιούργησε νέα δεδομένα στο εμπόριο, αλλάζοντας τις θαλάσσιες οδούς και οδηγώντας μ’ αυτόν τον τρόπο τις κρητικές πόλεις σε μαρασμό. Υποθέτοντας ότι ο πληθυσμός δεν μειώθηκε δραματικά, η εγκατάλειψη των παράλιων θέσεων θα ακολουθήθηκε από μετανάστευση στο εσωτερικό, γεγονός που συνεπάγεται τη δημιουργία νέων μικρών οικισμών και ενδυνάμωση των ήδη υπαρχόντων. Τούτη η μετακίνηση προς την ενδοχώρα, φαίνεται και από τη μετακίνηση των εδρών αρκετών επισκοπών του νησιού, από τις παραλιακές πόλεις σε οικισμούς του εσωτερικού. Έτσι η επισκοπή Κυδωνίας μεταφέρθηκε στην Αγυιά, της Κισάμου στην Επισκοπή. Πέρα απ’ αυτό όμως είναι φανερό ότι σ’ όλη την Κρήτη οι επισκοπικές έδρες μετακινήθηκαν από τις παλιές πόλεις και μεταφέρονταν. Έχουμε λοιπόν και την επισκοπή Καλαμώνος να αντικαθιστά την Λάμπης, την επισκοπή Ελεύθερνας να μεταφέρεται στην Επισκοπή Μυλοποτάμου. Η επισκοπή Αρίου αντικαθιστά επίσης αυτήν της Συβρίτου κ.ο.κ. ». Σ’ αυτές τις αναταραχές πρέπει να προσθέσουμε την εικονομαχική κρίση και το διωγμό που την ακολούθησε, ο οποίος «επεκτάθηκε και στην Κρήτη (λόγω της εικονόφιλης στάσης της), με ιδιαίτερη μάλιστα αγριότητα».
    Καίτοι δεν έχουμε ατυχώς επαρκείς ειδήσεις περί της Κρήτης κατά τον 5ο αιώνα , ίσως οι ανωτέρω γραμμές να παρέχουν μια έστω αμυδρή ένδειξη για την τύχη του ναού του Πόρου. Και ενώ είναι ιστορικά πανθομολογούμενο ότι μετά την καταστροφή και εξαφάνιση της αρχαίας Ολούντος, η ονομασία της διατηρήθηκε στην περιοχή ως Ελούντα μέχρι τις μέρες μας , εντούτοις η προφορική παράδοση δεν το διέσωσε ομόφωνα, (όπως π.χ. τον άλλο ναό που βρίσκεται περί τα 300 μ. βορειοανατολικά – και από τον οποίο σώζεται μόνο ελάχιστο μέρος του τοίχου – για τον οποίο όμως υπάρχει ομοφωνία από τους παλιότερους κατοίκους της Ελούντας ότι ετιμάτο στο όνομα του Αγ. μεγαλομάρτυρος Γεωργίου, 23 Απριλίου). Επί πλέον, σύμφωνα με την ίδια πάντα προφορική παράδοση, στη χερσόνησο Σπιναλόγκας υπήρχαν περίπου 45 εκκλησίες, όλες σήμερα κατεδαφισμένες (γκρεμισμένες) από τους εκάστοτε επιδρομείς. Αναφορικά με το ναό του Πόρου μερικοί μόνο κάτοικοι τον συνδέουν με το όνομα της Αγ. Αναστασίας χωρίς ν’ αναφέρονται σε κάποια συγκεκριμένη Αγία του Ορθόδοξου εορτολογίου. Λόγω όμως της μεγαλοπρέπειας του ναού, όπως φαίνεται από το πλούσιο σε διακόσμηση μωσαϊκό, τις επιγραφές με τα αφιερώματα στο Χριστό, πιθανόν (όσο αυθαίρετη και να είναι αυτή η υπόνοια) να ήταν αφιερωμένος στην Ανάσταση και από κει να έλκει η παραπάνω ονομασία. Μη έχοντας άλλα σοβαρότερα επιχειρήματα, μένουμε έστω μ’ αυτήν την υπόθεση. Κάποιοι δε κάτοικοι σήμερα (Ν. Χ. Μαυρικάκης, Ε. Θ. Πετράκης κ.ά.) θυμούνται και μιαν άσπρη μαρμάρινη κολυμπήθρα που υπήρχε εκεί (περίπου 2 μ. ύψους που χάθηκε στην κατοχή…). Ίσως πρόκειται για καθεδρικό ναό, πλήρως εξοπλισμένο, ο οποίος προϋπέθετε έδρα επισκοπής, ανάλογο ιερατείο κλπ. Αν μάλιστα με την υπό εξέταση βασιλική συμπεριλάβουμε και εκείνη στην ανατολική πλευρά της χερσονήσου, απέναντι από τη νησίδα της Κολοκύθας, πλησίον του νεόδμητου ναού του Αγ. Φωκά, που ανέσκαψε η Αρχαιολογική Υπηρεσία στα 1971 (6ος αιώνας) – και στην οποία διεπιστώθη ότι εντός του ημικυκλίου της κόγχης του Ιερού υπήρχε σύνθρονο –  καθώς και εκείνη στη θέση Τσιμπάκι 50 μ. από τον όρμο Χριστός, τότε δημιουργείται κάποιο θεμέλιο για τη στήριξη της παραπάνω υπόθεσης περί έδρας επισκοπής. Εξάλλου, κατά τον καθηγητή Γ. Κονιδάρη, «αι κύριαι πόλεις της Κρήτης είχον προ χρόνου αρκετού αποκτήσει επισκοπάς». Και ενώ κατά τον καθηγητή Κ.Δ. Καλοκύρη «έχει σημειωθεί η έλλειψη καταλόγων των μητροπόλεων και επισκοπών (notitiae episcopatuum) κατά την παλαιοχριστιανικήν και την μέχρι 731 βυζαντινήν περίοδον της Κρήτης», ουδέν αναφέρεται σχετικό για συγκεκριμένη επισκοπή στην Ολούντα. Δεν είναι βέβαια ιστορικά εξακριβωμένο αν υπάρχει ταύτιση της Ολούντος με την Άλυγγο, πόλη της Κρήτης, αναφερόμενη στο Συνέκδημο του Ιεροκλέους του Γραμματικού (528-535), ιστορικού και γεωγράφου των χρόνων του αυτοκράτορα Ιουστινιανού (482-565) και ακόμη αν ο επίσκοπος Αλύγγου, που αναφέρεται στο Τακτικόν 8ο και 9ο του 9ου αι. είναι ο Ολούντος. Κατά τον Α. Ορλάνδο ο αρχαίος Ολούς – του οποίου το όνομα διατήρησε το σημερινό χωρίο Ελούντα – διατηρούνταν και κατά τους πρώτους χριστιανικούς αιώνες και περαιτέρω κατά την πρώτη βυζαντινή περίοδο της Κρήτης, έχων και ιδίαν επισκοπήν…υπό τον τίτλο Άλυγγος (κατά παραφθορά του Ολούντος).  Την ίδια πληροφορία αναφέρει και ο Στ. Ξανθουδίδης. Σ’ όλα αυτά θα πρέπει να προσθέσουμε βέβαια την αντίθετη αλλά σοβαρή άποψη του G. Gerola, ο οποίος δέχεται ότι ο Συνέκδημος του Ιεροκλέους «πρέπει να θεωρηθεί απλώς σαν έργο γεωγραφικό, που αναφέρει μόνο πολιτικά (και όχι θρησκευτικά) ζητήματα της αυτοκρατορίας του Βυζαντίου, και είναι φυσικό να μην έχει καμιά αξία για τον καθορισμό των εδρών των επισκοπών της Κρήτης. Ούτε μπορεί κανείς να συμπεράνει απ αυτό ότι όλες οι πόλεις που αναφέρει τιμήθηκαν πραγματικά με έδρες επισκοπών …Εντελώς ακατανόητο δε φαίνεται πως μπορούσαν να υπάρχουν επισκοπές τόσο κοντά η μια με την άλλη (Καμάρα και Άλυγγος)». Αλλά η Ιστορία ως γνωστό δεν αποκαλύπτει εύκολα τα μυστικά της. Είναι δε φανερό ότι το θέμα μας δεν εξαντλείται στις παραπάνω γραμμές.

Επίμετρο

    Η Παλαιοχριστιανική Βασιλική της αρχαίας Ολούντος: Το λαμπρότερο μνημείο-κόσμημα της σημερινής Ελούντας και της Μητροπόλεως Πέτρας και Χερρονήσου και της Κρήτης. Αν σήμερα γίνεται λόγος για την απελευθέρωσή μας από την κακοτεχνία και κακογουστιά που έχουν εισβάλει στους τσιμεντένιους ναούς μας είτε με τον άπλετο και διασπαστικό φωτισμό, με μικρόφωνα με έντονο και ενοχλητικό ήχο, με πλησμονή καθισμάτων και φόρτο κακής συνήθως τέχνης επίπλων και λοιπών «βυζαντινών» σκευών, προπάντων όμως με την κυριαρχία του δικέφαλου αετού σε όλα αυτά , σίγουρα το μνημείο αυτό ακόμη και στη σημερινή ταπεινωτική και κενοτική του μορφή, εκφράζει την αδιάτμητη-αδιαίρετη πρόταση-πρόσκληση ενός πολιτισμού του γένους μας, που με το κάλλος, το ήθος της τέχνης και τη λειτουργία του ελευθερωνόμαστε από τη φθορά και το θάνατο. Σε περίπτωση δε που επρόκειτο να το επισκεφτούν σήμερα ο  Effenterre με τον Ορλάνδο, σίγουρα δε θα είχαν τα καλύτερα σχόλια για μας και τον τόπο μας, όσον αφορά την προστασία, συντήρηση και προβολή του, σε σχέση με την ιλιγγιώδη τουριστική ανάπτυξη της ευρύτερης περιοχής. Ας θεωρηθεί δε τούτη η σύντομη και πρόχειρη αναφορά, μια ταπεινή δέηση υπέρ αιωνίας μνήμης όλων εκείνων των αοιδίμων προγόνων μας, οι οποίοι συνέβαλαν στην κατασκευή του ναού και αυτών που εργάστηκαν για την ανακάλυψή του.

Η παλαιοχριστιανική βασιλική της Ελούντας στη σημερινή της μορφή. Διακρίνονται τα διάχωρα με τα δελφίνια κλπ.

 Αναστάσιος Κ. Ορλάνδος (1887-1979). Καταγόταν από τις Σπέτσες και ήταν απόγονος του πολιτικού του απελευθερωτικού αγώνα Ιωάννη Ορλάνδου και των Κουντουριωτών. Από το 1910 μέχρι το 1974 ασχολείται με τα αρχαία μνημεία και από το 1919 ως το τέλος της ζωής του με τα παλαιοχριστιανικά, βυζαντινά και μεταβυζαντινά, που φαίνεται ότι αποτελούσαν ένα χώρο προσωπικής του προτίμησης. Το 1960 ολοκλήρωσε τις ανασκαφές στην αρχαία Ολούντα.

Μανόλης Αθ. Λουκάκης

Φωτογραφικό υλικό Κ. Μαυρικάκης

 


powered by HOTSoft.gr - ίντερνετ, δίκτυα & τηλεπικοινωνίες.
[ Internet, Networking & Telecommunications ]